Sint-Janstros bloemenboeket

Sint-Janstros

De Sint-Janstros is een ruiker of krans van kruiden, planten en bloemen.
De tros maak je om je huis mee te versieren tijdens de noveen.

Het maken van de Sint-Janstros is een activiteit georganiseerd door de werkgroep van de Sint-Jansverering. Die gaat door de avond voor de openingsviering. De werkgroep maakt, samen met de aanwezigen, ook paaltrossen die geplaatst worden aan de talrijke kapelletjes in Kachtem.  

Een Sint-Janstros bevat een aantal kruiden en planten waaraan meestal een geneeskracht wordt toegeschreven. Het bekende sint-janskruid mag niet ontbreken in een tros. Daarnaast kan de krans ook veel wilde planten en tuinplanten bevatten, zoals korenbloem, gele iris, varens, rozen, siergrassen. Alles wat op dat moment bloeit wordt gebruikt om een tros te maken.
De ondergrond of basis van de tros bestaat uit notenblaren of notentakken aangevuld met graanhalmen, wilde varens en hazelaartakken.

Tijdens de openingsviering van de noveen worden de trossen gezegend. Na de viering gaan de trossen mee naar huis en worden de paaltrossen ophangen aan de palen.

Tot voor enkele jaren werden de trossen van het vorig jaar verbrand na de openingsviering. Om milieuredenen wordt dit nu niet meer gedaan. De paaltrossen worden wel nog een jaar lang bewaard om ze na de openingsviering te hakselen. Het bijhouden van de Sint-Janstros gedurende een vol jaar moet voorspoed brengen.

Sint-Janstrossen verbranding Mexicaans kacheltje
Hakselen van de oude trossen na de openingsviering

Sint-janskruid

Aan weinig planten is zoveel magische kracht toegeschreven als aan het sint-janskruid (Hypericum perforatum L.). In de volksmond heeft het nog vele namen: Hertshooi, Jaagt-den-Duivel, Johanneskruid, Johannesbloed, Heksenkruid, Duivelskruid, Kroontjeskruid, Oliebloempje, Wonderkruid…
Sint-janskruid stond bekend als de bewaker van de duivels (fuga daemonorum). Het was dus geschikt om duivels en kwade geesten te verdrijven uit huizen waarin ze onrust zaaiden of uit zieltjes die ze veroverd hadden.
Sint-janskruidthee en -wijn is een natuurlijk heilzaam middel is tegen depressiviteit. Sint-janskruidolie is ontstekingswerend en wondhelend. Wordt gebruikt bij gewrichtspijn, spierpijn, zenuwpijn, kloven, huidproblemen…
Onderstaand meer info over het sint-janskruid, het zelf maken van sintjanskruidthee, sint-jansolie, tinctuur en andere toepassingen uit de volksgeneeskunde.

sint-janskruid in bloei
sint-janskruid in bloei
Sint-janskruid_perforatie van het blad
Perforatie van het blad

De plant

Het sint-janskruid is een plant uit de hertshooifamilie (Hypericaceae). Deze vaste plant komt voor in Europa en is van daaruit verder verspreid. Het kruid bloeit rond het Sint-Jansfeest op 24 juni, de tijd dat de zon op zijn hoogst staat, met gele bloemen die dan ook worden geoogst.
De plant wordt 20-85 cm hoog en heeft een ronde stengel met tot twee smalle lijsten. De kale, elliptisch tot eironde, gaafrandige, 1,5 tot 3 cm lange bladeren hebben talrijke doorzichtige punten en een stompe bladvoet. De doorzichtige puntjes zijn gevuld met etherische olie. Sint-janskruid bloeit van juni tot september met gele bloemen. De kroonbladen zijn 1 tot 1,6 cm lang. De kelkbladen zijn lancetvormig, spits en gaafrandig. De kroonbladen hebben weinig zwarte punten. De bloeiwijze is een tuil.
De vrucht is een doosvrucht met, uitsluitend lange, klierstrepen (vittae).
De plant komt voor op droge, grazige, schrale gronden langs wegen, spoorwegen en struikgewas.

Legende

Johannes stond net naast het kruis van Christus. Plots viel zijn oog op een kruidenbosje dat aan de voet van het kruis stond te pronken. Er viel juist een druppel goddelijk bloed op. Johannes plukte het bosje en gaf de bloemen als laatste herinnering aan de vrienden van Christus.
Als ze op de prille bloemen wreven met duim en wijsvinger, zagen ze inderdaad het bloed van hun meester tevoorschijn komen. De vingers kleurden rood.
Je kunt je indenken dat de duivel voor minder stikjaloers werd. Hij pakte een sleedoorntak met extra lange doornen eraan en geselde de plant tot hij dacht dat ze vernietigd was. Maar ‘kruid vergaat niet’, en zeker een kruid met een tikkeltje heiligheid krijg je zomaar niet kapot.Het enige wat van de duivel zijn uitroeiingspoging overblijft, zijn de putjes of gaatjes, die je ziet als je het groene blad van het sint-janskruid tegen het licht houdt.

sleedoorn in bloei
sleedoorn in bloei

Gebruiken uit de oudheid

De legendarische geneeskrachtige eigenschappen van het sint-janskruid dateren al uit de tijd van de oude Grieken. Een van die eigenschappen was dat de plant kwade geesten zou verdrijven, wat nog af te leiden valt uit de naam “jaagt-den-duivel”. Krankzinnigen dwong men thee van sint-janskruid te drinken om zo de boze geesten te weren.

In Wales beschreven kruidenkenners in de 13e eeuw een remedie tegen winterhanden of voeten als volgt “voor winterhanden en voeten: kook de wortels van het mansbloed en giet er gestremde melk over. Stamp het met oud vet en breng het als een pleister aan” (Physicans of Myddfai).

Op de feestdag van Sint-Jan, midzomer, begint het sint-janskruid te stralen in zijn heerlijke pracht. In vroegere tijden vlochten meisjes hiervan kroontjes. Wie bij het sint-jansvuur danste moest een krans van sint-jansbloemen of een zo’n kroontje dragen.

Als het gedragen wordt weert sint-janskruid koorts en verkoudheden af, maakt het soldaten onzichtbaar en trekt het Liefde aan. Als het verzameld wordt op Midzomer of op een vrijdag en dan gedragen zal het geestesziekten op afstand houden en zal het melancholie genezen. Wanneer het in een kruik wordt gedaan en bij een raam gehangen zal het beschermen tegen donder en bliksem. Verder weert het kruid het boze af.

In Oostenrijk legde de boer, naar aloud gebruik dit kruid tussen 2 sneden brood en gaf het aan het vee te eten, opdat de dieren vrij zouden zijn van ziektes.

Sint-janskruidthee

Oogst
Je kunt heel gemakkelijk zelf thee maken. Oogst het kruid op een veilige plek, ver van auto’s en andere luchtverontreinigers. Pluk het als het in bloei staat. Alles wat boven de grond groeit is geschikt. Laat het drogen op een donkere, warme plek. Hang de boeketten kruid aan het touw. Doe rond elk boeket eerst een bruin papier. Dan kan er geen stof op je kruid vallen. Een speciale droogmachine voor kruiden of een warme luchtoven (niet hoger dan 40 graden) kunnen natuurlijk ook. Als het sint-janskruid knisperdroog is, rits je het van de steeltjes. Bewaar het gedroogde kruid in een papieren zak op een droge plaats.

sint-janskruidthee
sint-janskruidthee

 

Sint-janskruidthee
Overgiet 1 theelepel gedroogd kruid met 1 kop water (net van de kook af) en laat niet langer dan vijf minuutjes trekken. Je thee mag goudgeel zijn. Als hij een donkerder kleur heeft, laat je hem het best staan. Zet ook telkens verse thee. Anders komt er te veel hypericine vrij en die zou schadelijk kunnen werken.
Thee kan je ook van vers geplukte bloemen en blaadjes maken.
Als je ten minste 4 weken lang, drie kopjes thee per dag drinkt, voel je je beter en niet meer zo ellendig. Je gaat vrolijker door het leven en je angstgevoelens blijven grotendeels achterwege. De problemen in de menopauze verminderen, alsook je nerveuze spanningen en prikkelbaarheid. Als je echte zware problemen hebt, moet je uiteraard naar een dokter. De artsen zijn stilaan zelf overtuigd over de goede werking van het kruid. Er is heel wat grondig onderzoek naar gedaan. Je kunt er gerust met je dokter over praten.
Wanneer je aan een kuur van Sint-janskruid wilt beginnen en je gebruikt geen medicijnen, is er niets aan de hand en kun je gerust je gang gaan. Wanneer je wel medicijnen gebruikt dan is het raadzaam om een huisarts te raadplegen.
Dit kruid heeft namelijk als neveneffect dat het sommige medicijnen sneller afbreekt waardoor de effectiviteit of de werking, van die medicijnen teniet wordt gedaan. Opgelet met bloedverdunners, de pil. Laat daarom voldoende tijd tussen de inname van medicatie en je kop sint-janskruidthee.

Sint-jansolie

Overgiet de gele bloemen met koudgeperste olijfolie. Laat drie weken op een warme plek staan. Regelmatig eventjes schudden. Zeef de bloemen er nadien uit en doe die in kleine donkere glazen flesjes, dan bewaart de olie het best. In doorzichtige flesjes op potten zorgt het zonlicht ervoor dat de kwaliteit van je olie na een tijdje niet meer optimaal is. De olie geneest steek-, snij- en brandwonden zonder littekens achter te laten.
Sint-janskruid verlicht ook reuma en jicht. De olie trekt tot in het bot en dat doet deugd.
De olie vitaliseert een verouderde droge huid. Doe een beetje olie op een watje en wrijf het zachtjes over je gezicht. Vergeet niet dat je dan uit de zon moet blijven.

Sint-jansolie_stappen om te maken
sint-jansolie

Sint-janskruidwijn

Voeg 50 gram gesneden sint-janskruidbloemen en 10 gram gesneden melisse toe aan 1 liter sterke drank (brandewijn/ alcohol) van meer dan 35°. Laat het geheel 3 tot 4 weken trekken. Zeef daarna alles en zoet met 50 gram honing of (riet-)suiker. Goed roeren en het geheel nog een week laten trekken. Eventueel nogmaals zeven en bewaren in goed afgesloten flessen. Driemaal per dag een half likeurglas.
Sint-janskruidwijn wordt eveneens gebruikt bij depressiviteit.

Baden met sint-janskruid

Een emmer vol sint-janskruid (stengel, blad, bloemen) laat men een hele nacht in koud water staan. Voor het bad wordt alles tot het kookpunt verhit. Het aftreksel wordt bij het badwater gegoten. Nadien 20 minuten heerlijk baden.

Sint-janskruidtinctuur

Deze tinctuur maak je door het kruid te overgieten met alcohol van minimaal 38 graden. Zes weken laten staan op een warme plek en regelmatig even schudden. Daarna zeef je de bloemen eruit. Doe de tinctuur in een donker flesje. Doe 5 tot 10 druppels op een stukje brood, goed kauwen en langzaam doorslikken (drie keer per dag). Als je maar geen mirakels verwacht na de eerste 10 druppeltjes.

Je kunt in de handel ook sint-janskruidtinctuur kopen. Kijk dan wel grondig naar de samenstelling. Soms zit er maar weinig sint-janskruid in je preparaat, niet voldoende om beterschap te voelen.